Kílómetragjald og samkeppni á eldsneytismarkaði
Á dögunum birtist grein í Vísbendingu – vikuriti um viðskipti, efnahagsmál og nýsköpun eftir Ágúst Arnórsson, hagfræðing hjá ASÍ, undir yfirskriftinni Kílómetragjald og samkeppni á eldsneytismarkaði.
Í greininni er farið yfir fyrirhugað kílómetragjald og hvaða áhrif það er líklegt til að hafa í því markaðsumhverfi sem fyrir hendi er á eldsneytismarkaði og að fylgjast verði vel með því að minni álögur skili sér til neytenda.
Hér fyrir neðan er stuttur úrdráttur úr greininni, en það má lesa hana alla í nýjasta tölublaði Vísbendingar sem kom út 12. september síðastliðinn.
Í markaðsrannsókn Samkeppniseftirlitsins (SKE) á eldsneytismarkaðnum frá 20158 er vakin athygli á því að þegar olíufélögin hækka verð, t.d. vegna hærra innkaupsverðs, er breytingin skörp og hröð, en lækkanir eru hægari og í smærri skrefum.9 Oft er sagt að hækkunin sé eins og eldflaug en lækkunin eiga meira skylt fjöður, sem svífur rólega til jarðar.
Hagfræði- og greiningarsvið ASÍ hefur líkt eftir rannsókn SKE með skekkjulagfæringarlíkani (e. Error Correction Model, ECM) þar sem við könnum vikubreytingar smásöluverðs10 og heimsmarkaðsverðs (í krónum), frá 25. apríl 2016 til 18. ágúst 2025, eftir að leiðrétt hefur verið fyrir opinberri álagningu.11,12,13,14,15 Munurinn á líkönunum liggur helst í því hvernig innlent viðmiðunarverð og heimsmarkaðsverð er fengið.16,17
Mynd 3. Áætlað viðbragð eldsneytisverðs við ±10 kr. breytingu heimsmarkaðsverðs frá 2016 til 2025
Mynd 3 sýnir niðurstöður þessarar könnunar sem áætlað viðbragð innlends eldsneytisverðs við ±10 kr. breytingu heimsmarkaðsverðs. Þegar heimsmarkaðsverð hækkar fylgir innlent viðmiðunarverð (án opinberra gjalda) tiltölulega skjótt, með tæplega fjögurra króna uppsafnaðri hækkun innan fimm vikna. Þegar heimsmarkaðsverð lækkar er aðlögunin hins vegar bæði minni og seinni, með rúmlega tveggja króna uppsafnaðri lækkun yfir sömu tímalengd. Niðurstöðurnar gefa, þar með, til kynna að aðlögun innlends eldsneytisverðs sé enn ósamhverf, meiri upp á við og minni niður á við. “